Paleis Geyerswörth

Paleis Geyerswörth is de voormalige stedelijke residentie van de prins‑bisschoppen in de Bamberger Altstadt, genoemd naar de Nürnberger familie Geyer. Als residentie in de stad bepaalde het de representatie van de landsheren tot de Neue Residenz op de Domberg de hoofdzetel werd. Het complex ligt fraai op een riviereiland tussen de linker Regnitz‑arm en de Nonnengraben en is nauw verbonden met het waterlandschap van de eilandstad. [1][4]

Hoogtepunten

Renaissance‑ensemble: Het huidige beeld gaat terug op ingrepen onder Ernst von Mengersdorf; de configuratie was rond 1588/89 voltooid. [1][3]
Stadsresidentie: Vóór de uitbouw van de Neue Residenz fungeerde Geyerswörth als belangrijkste stadszetel; een wapen op de fontein in de hof verwijst naar Marquard Sebastian Schenk von Stauffenberg. [1]
Eilandligging: Op het noordelijke deel van een schiereiland tussen Regnitz en Nonnengraben — een weefsel van water, hoven en stegen. [4]
Renaissancezaal & hoven: Binnen behoort de Renaissancezaal tot de representatieve ruimten; de dubbele hofopzet toont de overgang van buiten naar binnen. [3]

Geschiedenis in vogelvlucht

De familie Geyer liet hier in 1313 een stadspaleis bouwen. In de 16e eeuw kwam het bezit stapsgewijs toe aan het prinsbisdom Bamberg; na 1585/86 liet Ernst von Mengersdorf het ombouwen tot Renaissance‑paleis. [1] Het beeld dat we vandaag zien, bestond rond 1588/89. [3]

Als stadszetel bepaalde Geyerswörth de representatie van het gezag. Ten zuiden lag een park dat nu verdwenen is, teruggaand op Johann Georg I. Zobel von Giebelstadt; een voormalig tuinmanshuis bleef bewaard. [1] Na voltooiing van de grote bouwprojecten op de Domberg kreeg het paleis vooral een administratieve functie. [1]

Een keerpunt volgde in de 18e eeuw: na het instorten van de twee Renaissance‑topgevels aan de noordzijde in de 1740er jaren kreeg het paleis zijn huidige aanblik. [1] Vandaag huisvest het complex stadsdiensten. [1]

Architectuur, ligging & ensemble

Geyerswörth is een meerdelig geheel met Renaissance‑gevels, torendak en twee hoven. De eilandligging maakt het bijzonder: tussen Regnitz‑arm en Nonnengraben (dood water/kanaal) ligt een dicht netwerk van bruggen, oevers en stegen dat hof‑ en stadsruimten vervlecht. [4] De Renaissancezaal staat voor de representatieve functie; de administratieve gebruiksgeschiedenis tekent de plek al eeuwen. [1][3]

Kleine schaalwissels — smalle stegen, open hoven, dicht water — zorgen voor wisselende zichtlijnen. Let op bouwfasen, aanpassingen voor administratie en recente restauraties aan gevels, daken en interieurs. [3]

Huidig gebruik & restauratie

Het paleis Geyerswörth (stadhuislocatie) ondergaat een grondige restauratie en modernisering: dakconstructies en dakbedekking, interne aanpassingen, herstel van plafonds en gevels en volledige vernieuwing van gebouwinstallaties. Brandveiligheid en toegankelijkheid volgen actuele normen. [3]

Sinds 2024 wordt de barokvleugel afzonderlijk gerestaureerd. Daar komen kantoorruimten; in het westelijk deel krijgt het Bamberger Marionettentheater nieuwe zalen. [3] Dit weerspiegelt de dubbele rol als administratieve plek en publieke cultuurplek.

Van het ooit weelderige interieur bleef weinig bewaard; delen van de Renaissancezaal zijn gerestaureerd. [2] In combinatie met hoven en gevels geeft dit toch een duidelijk beeld van vroegere representatie.

Bezoek plannen

Adres & locatie: Geyerswörthstraße 3, 96047 Bamberg. Coördinaten 49.891158 N, 10.887839 E — op het riviereiland tussen Regnitz en Nonnengraben. [5][1][4]
Toegang: Tijdens de restauratie kan toegang tot hoven en interieurs beperkt zijn. Raadpleeg de stads-/projectpagina’s. [3]
Cultuur: De hof fungeerde herhaaldelijk als speellocatie (o.a. Fränkischer Theatersommer). Zie organisatoren voor data. [6]
Fototip: Buitenaanzichten lukken goed vanaf de oever; kleine perspectiefwissels langs de bruggen benadrukken de verhoudingen van gevel en toren.

In de buurt

Altes Rathaus – icoon op de brug.
An den Kranen – oude havenplek.
Obere Brücke – stenen brug met kruisigingsgroep.
Klein Venedig – vissershuizen aan het water.
Villa Concordia – kunstenaarsresidentie aan de linkeroever.

Over deze pagina: redactioneel overzicht op basis van de gelinkte bronnen; focus op geschiedenis, ligging en restauratie. Laatst herzien {today}.

Paleis Geyerswörth – Stedelijk prins‑bisschoppelijk paleis aan de Regnitz

Paleis Geyerswörth

Hoogtepunten

Geschiedenis in vogelvlucht

Architectuur, ligging & ensemble

Huidig gebruik & restauratie

Bezoek plannen

In de buurt

Bronnen